Eindelijk was daar dan de paperback-editie van de laatste Dan Brown in de oorspronkelijke taal. De lyrische besprekingen van ook deze thriller van zijn hand zijn volkomen terecht. Een bijzonder
treffende staat achterop deze editie:
“As perfectly constructed as the Washington architecture it escorts us around.”
Dat is precies zoals het is. Het boek zit echt razendknap in elkaar. Brown maakt het zichzelf nergens makkelijk. Hij haalt niet alleen qua plot het onderste uit de kan, ook qua 'boodschap' zorgt
hij voor een uiterste inspanning.
Wat ik met name moedig vind, is dat hij nadat het eigenlijke spannende verhaal verteld is, nog zo'n 60 pagina's gebruikt om de diepte op te zoeken waar hij een vlijmscherp en sterk gnostisch
zienswijze uiteenzet omtrent het goddelijke in de mens, gestaafd door voorbeelden uit alle grote schriften van de religies. En dan niet zozeer het goddelijke in overdrachtelijke zin, maar het
daadwerkelijk goddelijke, het boven zichzelf uitstijgen en het echt veranderen van materie door denkkracht. Buitengewoon geloofwaardig en schokkend qua betekenis. Het merendeel van de lezers die
het boek echt voor de spanning en de 'thrill' kopen, zullen deze laatste pagina's minder kunnen waarderen. Vandaar de term 'moedig'.
De sneltrein waar Robert Langdon in belandt, raast vanaf de eerste pagina 600 pagina's door. En hoewel ook Dan Brown zich moet bedienen van de bekende thrillertrucjes, zoals het tijdelijk
achterhouden van informatie waar de lezer naar snakt, zodat die sneller leest dan goed voor hem is, irriteert dit nergens. Het hoort nu eenmaal bij dit genre. Het verhaal is krachtig,
betekenisvol en plausibel. Zelfs wanneer onze bekende held de verdrinkingsdood lijkt te sterven, valt er niets in te brengen tegen zijn uiteindelijke 'redding'. Geen moment dacht ik, 'Ja hoor,
leuk bedacht, maar het slaat nergens op.' Integendeel.
Opbeurend tevens vind ik de wijze waarop de Vrijmetselarij wordt geportretteerd. Integer worden eeuwenoude verdachtmaking van tegenstanders en angstige mensen ontkracht. Bijvoorbeeld:
“The Masons are not a secret society... they are a society with secrets.”
Er staan hartverwarmende waarheden in dit boek dat door een breed publiek op handen wordt gedragen. Langdon legt uit aan welke drie voorwaarden een ideologie moet voldoen om als een religie te
worden beschouwd.
“Religions assure salvation; religions believe in a precise theology; and religions convert nonbelievers. (…) Masonry, however, is batting zero for three. Masons make no
promises of salvation; they have no specific theology; and they do not seek to convert you. (…)”
“So... Masonry is antireligious?”
“On the contrary. One of the prerequisites for becoming a Mason is that you must believe in a higher power. (…) In this age when different cultures are killing each other
over whose definition of God is better, one could say the Masonic tradition of tolerance and open-mindedness is commendable.” (p.56)
Hier hoef ik niets aan toe te voegen.
De compositorische kracht van Dan Brown kan ik illustreren aan de hand van het volgende voorbeeld. Waarschuwing: dit geeft wel iets weg van de kern van het verhaal! De titel van het boek slaat op
de veronderstelling dat de Bijbel niet als een historische en letterlijke beschrijving van een periode uit de mensheid moet worden gezien, maar als een allegorie, als een symbolische weergave.
Wie begrijpt dat het een cryptische parabel is, waarbij God en de tempel en iets anders betekenen dan wat de gelovigen ervan maken, ziet dat de Bijbel een studie is van het menselijk brein. Daar
ga ik nu niet verder op in. Deze interpretatie komt pas aan het einde van het boek naar voren. Maar de apotheose van het verhaal, zoals gezegd ongeveer 60 pagina's voor het einde, is een
prachtige omgekeerde weergave van het verhaal van het offer van Abraham. Een van de hoofdfiguren, Peter Solomon, wordt door de 'bad guy' – die zichzelf Mal'akh noemt, naar Moloch – in het verhaal
ertoe gedwongen hem te offeren. Mal'akh – die mythomaan is – gelooft dat hij door zichzelf te offeren machtiger zal worden dan wie ook ter wereld. Pas op het allerlaatste moment maakt hij
tegenover de man die dat offer gedwongen moet uitvoeren bekend, dat hij zijn verloren zoon is. Peter Solomon besluit op het laatste moment dat hij het mes niet in het lichaam van Mal'akh zal
steken, maar ernaast, zodat het lemmet afbreekt. Dus in plaats van het offer uit te voeren, zoals Abraham dat in de Bijbel steevast van plan is, besluit hij zelf dit niet te doen. Hij is de God
van zijn eigen daden en gedachten. Meesterlijk gewoon!
De premisse dat de geleerden uit lang voorbije tijden veel verder waren gevorderd in het begrijpen van de bijzondere krachten om ons heen en in onszelf, spreekt mij bijzonder aan. Dit boek vormt
in zekere zin de 'missing link between modern science and ancient mysticism.' (p.87) Dat maakt dat wij niet zozeer dwergen zijn op schouders van reuzen, maar eerder dat wij in hun
schaduw staan en zo langzamerhand begrijpen dat het hun grootheid is die die schaduw werpt. Zoals het heliocentrisme dat niet door Copernicus werd 'uitgevonden'. Hij was de eerste die het kon
bewijzen, maar de wetenschap dat de zon het middelpunt vormt van ons planetenstelsel dateert al van rond 300 voor Christus (Aristarchus van Samos).
De puzzels in het boek zijn weer hoogstaand, al vond ik de eerste 'fout' van Robert Langdon wel erg voor de hand liggen. De tattoo op een hand moest ondersteboven worden bekeken om begrijpelijk
te worden. Een andere zwakheid in het boek blijf ik het ontbreken van mooie zinnetjes vinden. Wie zoekt naar een superieure stijl, komt bedrogen uit. Die zullen er weinig zijn, vermoed is, maar
ik meld het maar even. Maar verder alle lof.
Een van de veronderstellingen in deze unieke thriller is dat legenden die eeuwen of soms zelfs millennia overleven, dat waarschijnlijk doen voor een goede reden. Namelijk omdat er in die legenden
een waarheid besloten ligt die eenvoudigweg niet verloren mag gaan. Zo zou je ook kunnen beweren – en ik had nooit gedacht dat dit ooit uit mijn pen zou vloeien – dat er in boeken die een
buitenmatige populariteit behalen, zeg maar een opmerkelijke hype veroorzaken, dat er in die boeken toch enige kwaliteit moet liggen. Dit geldt zonder enige twijfel voor deze nieuwste Dan Brown.
Ik hoop van harte dat er nog meer van deze kundige schrijver het daglicht zal zien. Voor mij hoeft dat niet per se een thriller te zijn. Sterker nog, ik zou deze kunstenaar wel eens aan de slag
willen zien zonder het keurslijf van de 'pageturner'.
Gelezen: augustus 2010
Waardering: 8/10